Phân nhóm nguy cơ tim mạch

Ước tính nguy cơ tim mạch (CV) tổng thể là một phần trong một quá trình liên tục. Các ngưỡng giới hạn(Cut-off) được sử dụng để xác định nguy cơ cao, trên thực tế, vừa có tính chất tùy ý vừa dựa trên các mức độ nguy cơ tại đó lợi ích của can thiệp đã được chứng minh trong các thử nghiệm lâm sàng. Trong thực hành lâm sàng, cần cân nhắc đến các yếu tố thực tiễn liên quan đến hệ thống chăm sóc sức khỏe tại địa phương. Không chỉ những người có nguy cơ cao cần được nhận diện và điều trị, mà những người có nguy cơ trung bình cũng cần được tư vấn chuyên môn về thay đổi lối sống; trong một số trường hợp, cần thiết phải sử dụng thuốc để giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.

Những người có nguy cơ thấp nên được tư vấn để duy trì tình trạng này. Do đó, mức độ can thiệp dự phòng nên được cá thể hóa theo tổng nguy cơ tim mạch của từng bệnh nhân. Yếu tố tác động mạnh nhất đến tổng nguy cơ tim mạch là tuổi, được xem như "thời gian tiếp xúc" với các yếu tố nguy cơ.

Các phân loại nguy cơ và mục tiêu LDL-C được đề xuất dựa trên bằng chứng tốt nhất, nhưng chỉ mang tính định hướng, cần áp dụng linh hoạt theo điều kiện thực tế.

TỔNG THỂ

Phân tầng nguy cơ tim mạch
Nguy cơ rất cao	Bệnh tim mạch do xơ vữa(BTMDXV) biểu hiện trên lâm sàng hoặc trên hình ảnh học, bao gồm: Tiền sử hội chứng vành cấp (nhồi máu cơ tim hoặc đau thắt ngực không ổn định), đau thắt ngực ổn định, tiền sử tái thông động mạch vành (PCI[can thiệp mạch vành qua da], CABG[phẫu thuật bắt cầu động mạch vành] hoặc các thủ thuật tái thông động mạch vành khác), đột quỵ, TIA(cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua), bệnh động mạch ngoại biên. Biểu hiện BTMDXV trên hình ảnh học bao gồm những dấu hiệu dự đoán biến cố lâm sàng: mảng xơ vữa lớn trên hình chụp mạch vành hoặc CT-scan (bệnh nhiều nhánh động mạch vành với hai động mạch vành chính hẹp >50%) hoặc siêu âm động mạch cảnh. Đái tháo đường có: BTMDXV đã biết, hoặc Tổn thương cơ quan đích nghiêm trọng: eGFR <45ml/phút/1,73m² da bất kể Albumin niệu hoặc eGFR 45-59ml/phút/1,73m² da kèm Microalbumin niệu(AUCR[tỷ lệ Albumin-Creatinine niệu] 30-300 mg/g, giai đoạn A2) hoặc Protein niệu (AUCR >300mg/g, giai đoạn A3) hoặc Có bệnh vi mạch ở ít nhất 3 vị trí khác nhau(Ví dụ: Microalbumin niệu [giai đoạn A2] cộng với bệnh lý võng mạc cộng với bệnh lý thần kinh) Tổng điểm SCORE2-Diabetes ≥20% hoặc Có ít nhất ba yếu tố nguy cơ chính hoặc ĐTĐ type 1 khởi phát sớm trong thời gian dài (>20 năm). Bệnh thận mạn mức độ nặng (eGFR <30mL/ph/1,73 m²da). *Tổng điểm() SCORE2 hoặc SCORE2-OP ≥10% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch trong vòng 10 năm. Tăng cholesterol máu gia đình(FH) có BTMDXV hoặc yếu tố nguy cơ chính khác. Biến cố tim mạch lần 2 trong vòng 2 năm**
Nguy cơ cao	Các yếu tố nguy cơ riêng lẻ tăng đáng kể: đặc biệt ở BN có cholesterol toàn phần >8 mmol/L (>310 mg/dL), LDL-C >4,9 mmol/L (>190 mg/dL), hoặc huyết áp ≥180/110 mmHg. Bệnh nhân tăng cholesterol máu gia đình không kèm các yếu tố nguy cơ chính khác. Đái tháo đường(ĐTĐ) không có bệnh tim mạch do xơ vữa và không đáp ứng tiêu chí nguy cơ rất cao(không tổn thương cơ quan đích nghiêm trọng) nhưng có: Điểm SCORE2-Diabetes 10-20% hoặc Có 1-2 yếu tố nguy cơ tim mạch chính, hoặc ĐTĐ với thời gian mắc 10-20 năm. Bệnh thận mạn mức độ trung bình (eGFR 30-59 mL/ ph/1,73m²da). *Tổng điểm() SCORE2 hoặc SCORE2-OP** từ 5 - 10% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch trong vòng 10 năm.
Nguy cơ trung bình	Đái tháo đường(ĐTĐ) không có bệnh tim mạch do xơ vữa và không đáp ứng tiêu chí nguy cơ rất cao/cao nhưng có: Điểm SCORE2-Diabetes 5-10% hoặc Bệnh nhân trẻ (ĐTĐ type 1 <35 tuổi, ĐTĐ type 2 <50 tuổi) với thời gian ĐTĐ <10 năm, không kèm các yếu tố nguy cơ khác. *Tổng điểm() SCORE 2 hoặc SCORE2-OP** từ 1-5% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch trong vòng 10 năm.
Nguy cơ thấp	Bệnh nhân đái tháo đường(ĐTĐ) không đáp ứng tiêu chí rất cao/cao/trung bình và kèm theo tổng điểm SCORE2-Diabetes <5%. *Tổng điểm() SCORE2 hoặc SCORE2-OP** <1% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch trong vòng 10 năm.

(*)Tổng điểm SCORE2 và SCORE2-OP thay đổi theo nhóm tuổi(40 đến < 50 tuổi; 50 đến < 70 tuổi; và từ 70 tuổi trở lên).

Nguy cơ rất cao:

≥7,5% ở người < 50 tuổi
≥10% ở người 50 - 69 tuổi
≥15% ở người ≥70 tuổi

Nguy cơ cao

2,5 đến <7,5% ở người <50 tuổi
5 đến <10% ở người 50 - 69 tuổi
7,5 đến <15% ở người ≥ 70 tuổi

Nguy cơ trung bình - thấp

<2,5% ở người < 50 tuổi
<5% ở người 50 - 69 tuổi
<7,5% ở người ≥70 tuổi

Các yếu tố nguy cơ tim mạch chính

Tăng huyết áp (Hypertension)
- Là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu.
- Huyết áp ≥ 140/90 mmHg hoặc đang điều trị thuốc hạ áp.
Rối loạn lipid máu (Dyslipidemia)
- Tăng LDL-C, giảm HDL-C, tăng triglyceride.
- Đặc biệt lưu ý mức LDL-C trong phân tầng nguy cơ và điều trị.
Đái tháo đường (Diabetes Mellitus)
- Tăng nguy cơ biến cố tim mạch gấp nhiều lần, đặc biệt là khi có tổn thương cơ quan đích.
- Cả đái tháo đường type 1 và 2 đều là yếu tố nguy cơ chính.
Hút thuốc lá (Smoking)
- Gồm cả hút thuốc chủ động và thụ động.
- Là yếu tố nguy cơ độc lập và có khả năng gây tổn thương nội mạc.
Tuổi
- Nam ≥ 50 tuổi, nữ ≥ 55 tuổi.
- Tuổi càng cao, nguy cơ tim mạch càng lớn.
Tiền sử gia đình bệnh tim mạch sớm (Family history of premature cardiovascular disease)
- Bệnh tim mạch ở nam giới < 55 tuổi hoặc nữ giới < 65 tuổi trong gia đình trực hệ.
Béo phì và thừa cân (Overweight and Obesity)
- Đặc biệt là béo bụng (vòng eo nam > 94 cm, nữ > 80 cm).
- BMI ≥ 25 là thừa cân, ≥ 30 là béo phì.
Lối sống tĩnh tại (Physical inactivity)
- Ít vận động thể lực là yếu tố nguy cơ độc lập.
Chế độ ăn không lành mạnh
- Giàu chất béo bão hòa, muối, đường; thiếu rau quả, cá, chất xơ.

MỤC TIÊU

Mục tiêu điều trị và mục tiêu phòng ngừa bệnh tim mạch
Yếu tố	Mô tả
Hút thuốc	Không tiếp xúc với thuốc lá dưới bất kỳ hình thức nào.
Chế độ ăn	Chế độ ăn lành mạnh, ít chất béo bão hòa, ưu tiên sử dụng ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây và cá.
Hoạt động thể lực	Tối thiểu 3,5–7 giờ mỗi tuần với mức độ vận động thể lực vừa đến mạnh hoặc 30–60 phút hoạt động thể lực hầu hết các ngày trong tuần.
Cân nặng	Chỉ số khối cơ thể (BMI): 20–25 kg/m². Vòng eo: Nam: < 94 cm; Nữ: < 80 cm
Huyết áp	Mục tiêu: < 140/90 mmHg. (Mục tiêu thấp hơn [120 - 129/80 mmHg] có thể được khuyến cáo cho phần lớn bệnh nhân tăng huyết áp nếu dung nạp tốt.)
LDL-C	- Nguy cơ rất cao (dự phòng tiên phát hoặc thứ phát): Mục tiêu điều trị: giảm ≥ 50% so với LDL-C nền* LDL-C < 1,4 mmol/L (< 55 mg/dL). LDL-C < 1,0 mmol/L (40mg/dL) ở bệnh nhân gặp biến cố tim mạch 2 lần/2năm trong khi đang dùng Statin liều tối đa có thể dung nạp. Nếu chưa sử dụng statin: cần điều trị hạ LDL-C cường độ cao. Nếu đã dùng thuốc hạ LDL-C: cần tăng cường điều trị. - Nguy cơ cao: Giảm ≥ 50% LDL-C so với mức nền* Mục tiêu: < 1,8 mmol/L (< 70 mg/dL) - Nguy cơ trung bình: Mục tiêu: < 2,6 mmol/L (< 100 mg/dL) - Nguy cơ thấp: Mục tiêu: < 3,0 mmol/L (< 116 mg/dL) ( Giá trị "nền" của LDL-C: là mức LDL-C khi không dùng thuốc hạ lipid máu, hoặc giá trị ước tính nếu bệnh nhân đang điều trị.)*
Non-HDL-C	Mục tiêu phụ: Nguy cơ rất cao: < 2,2 mmol/L (< 85 mg/dL) Nguy cơ cao: < 2,6 mmol/L (< 100 mg/dL) Nguy cơ trung bình: < 3,4 mmol/L (< 130 mg/dL)
ApoB	Mục tiêu phụ: Nguy cơ rất cao: < 65 mg/dL Nguy cơ cao: < 80 mg/dL Nguy cơ trung bình: < 100 mg/dL
Triglycerid	Không có mục tiêu cụ thể, nhưng: < 1,7 mmol/L (< 150 mg/dL) cho thấy nguy cơ thấp hơn Nồng độ cao hơn cần đánh giá các yếu tố nguy cơ khác kèm theo
Đái tháo đường	HbA1c: < 7% (< 53 mmol/mol) (Mục tiêu HbA1C <6.5% hoặc 7.5 - 8.0% cần được cá thể hóa)

Mục tiêu LDL-C

Phân tầng nguy cơ tim mạch và mục tiêu LDLC
Nguy cơ	Mục tiêu LDL-C
Thấp	< 3,0 mmol/L (116 mg/dL)
Trung bình	< 2,6 mmol/L (100 mg/dL)
Cao	< 1,8 mmol/L (70mg/dL)
Rất cao	< 1,4 mmol/L (55mg/dL)
Rất cao(*)	< 1,0 mmol/L (40mg/dL)

(*)Biến cố tim mạch 2 lần/2năm trong khi đang dùng Statin liều tối đa có thể dung nạp.

Mức non-HDL-C, apoB, HDL-C, TG và Lp(a) mục tiêu

Các mức mục tiêu của các thành phần lipid máu khác LDL-C
NonHDL-C	Mức mục tiêu của non-HDL-C là <2,2 mmol/L (<85 mg/dL), <2,6 mmol/L (<100 mg/dL) và <3,4 mmol/L (<130 mg/dL) tương ứng với người có nguy cơ tim mạch rất cao, cao và trung bình.
ApoB	Mức mục tiêu của ApoB là <65 mg/dL, <80 mg/dL, <100 mg/dL tương ứng với người có nguy cơ tim mạch rất cao, cao và trung bình.
Triglycerid	Không có mức mục tiêu, nhưng <1,7 mmol/L (<150 mg/dL) là mức dành cho các trường hợp nguy cơ thấp.
Lp(a)	Không có mức mục tiêu, nhưng <125 nmol/L có thể được cân nhắc.
HDL-C	Không có khuyến cáo

Apo = apoLipoprotein; HDL-C: high-density Lipopprotein cholesterol
Xem thêm: Khuyến cáo điều trị rối loạn lipid máu 2024.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Cardiovascular risk categories. ESC 2019
Khuyến cáo điều trị rối loạn lipid máu 2024. Hội Tim Mạch Học Việt Nam
2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias
Treatment targets and goals for cardiovascular disease prevention. ESC 2019
Cardiovascular Disease Major Risk Factors
2023 ESC Guidelines for the management of cardiovascular disease in patients with diabetes
Bệnh thận mạn: tổng quan về nguyên nhân, chẩn đoán và phân tầng nguy cơ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Cardiovascular risk categories. ESC 2019
Khuyến cáo điều trị rối loạn lipid máu 2024. Hội Tim Mạch Học Việt Nam
2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias
Treatment targets and goals for cardiovascular disease prevention. ESC 2019
Cardiovascular Disease Major Risk Factors
2023 ESC Guidelines for the management of cardiovascular disease in patients with diabetes
Bệnh thận mạn: tổng quan về nguyên nhân, chẩn đoán và phân tầng nguy cơ

10 lượt xem VIP

Phân nhóm nguy cơ tim mạch

DANH MỤC

Bố cục nội dung