Hội chứng chuyển hóa
Metabolic syndrome Chia sẻ
Chia sẻ
Dùng Camera điện thoại(người nhận) quét mã QR Code
GIỚI THIỆU
Hội chứng chuyển hóa (HCCH) là thuật ngữ dùng để chỉ những người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch và tiểu đường. HCCH bao gồm 1 nhóm các yếu tố nguy cơ tập hợp lại trên một người bệnh:
- Tình trạng béo bụng
- Rối loạn lipid máu (là tình trạng rối loạn các chất béo trong máu như triglycerid máu cao, HDL-C máu thấp, LDL-C cao, tạo nên mảng xơ vữa ở thành động mạch)
- Tăng huyết áp
- Tình trạng kháng insulin hoặc không dung nạp đường (là tình trạng cơ thể không thể sử dụng insulin và đường một cách hiệu quả)
- Tình trạng tiền đông máu (tăng fibrinogen và chất ức chế plasminogen hoạt hóa PAI-1 cao trong máu)
- Tình trạng tiền viêm (CRP tăng cao trong máu)
HCCH có liên quan tới tình trạng đề kháng insulin. Insulin là một
hormone do tụy sản xuất ra có tác dụng kiểm soát lượng đường trong máu.
Bình thường thức ăn được tiêu hóa thành đường (glucosse). Glucose
này được máu mang tới các tổ chức của cơ thể, ở đó các tế bào sử dụng
glucose làm nguồn năng lượng. Glucose này vào được trong tế bào là nhờ
insulin. Ở người có đề kháng insulin, glucose không thể vào tế bào một cách
dễ dàng. Cơ thể phản ứng bằng cách sản suất nhiều hơn các insulin (thường
là loại kém phẩm chất) để giúp glucose vào tế bào. Kết quả là nồng độ
insulin tăng cao trong máu. Tình trạng này đôi khi dẫn đến tiểu đường khi
tuyến tụy không có khả năng tiết đủ insulin để điều chỉnh đường huyết về
mức bình thường.
Ngay cả khi mức glucose trong máu chưa đủ cao tới mức được coi là
tiểu đường thì nồng độ glucose máu tăng lên vẫn có thể có hại. Trong thực
tế, các bác sĩ gọi đây là tình trạng “tiền tiểu đường”. Nồng độ insulin máu
tăng lên sẽ làm tăng triglycerrid máu và các chất béo khác. Tất cả các yếu tố đó ảnh hưởng tới thận và làm cho huyết áp cao hơn lên.Tất cả các tác hại do
hiện tượng kháng insulin gây ra trên đây gây ra nguy cơ mắc bệnh tim mạch,
đột quỵ, tiểu đường và các bệnh khác.
Các nhà nghiên cứu vẫn còn đang đi tìm nguyên nhân gây ra tình
trạng kháng insulin. Có thể do gen và do một số yếu tố từ môi trường gây ra,
đặc biệt là tình trạng thừa cân và lối sống tĩnh tại thiếu vận động.
Không phải tất cả các chuyên gia đều nhất trí định nghĩa về HCCH
hoặc thậm chí coi đó là tình trạng bệnh lý riêng biệt.Các nhà y học đã nói về
hội chứng này từ nhiều năm nay với nhiều tên gọi như hội chứng X, hội
chứng đề kháng insulin.
- Tuổi. Nguy cơ mắc HCCH tăng lên với tuổi, tỷ lệ mắc bệnh < 10% ở lứa tuổi 20, tăng lên đến 40% ở lứa tuổi 60. Tuy nhiên, các dấu hiệu báo trước HCCH có thể thấy ở tuổi niên thiếu.
- Chủng tộc. Tây ban nha, Bồ đào nha và các nước nói tiếng Tây ban nha, người châu Á dường như hay có nguy cơ mắc HCCH hơn các chủng tộc khác.
- Béo phì. Chỉ số khối cơ thể (BMI) – là số đo của cơ thể dựa trên chiều cao và cân nặng. BMI > 23, tình trạng béo bụng với dáng người dạng quả táo (không phải dạng quả lê) làm tăng nguy cơ mắc HCCH.
- Tiền sử tiểu đường. nguy cơ mắc HCCH cao hơn ở người có tiền sử gia đình có người bị tiểu đường type 2 hoặc bản thân có tiền sử bị tiểu đường khi mang thai.
- Các tình trạng bệnh lý khác làm tăng nguy cơ mắc HCCH. Tăng huyết áp, hội chứng buồng trứng đa nang ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản và hormone sinh dục nữ.
Theo Tổ chức y tế Thế giới(WHO) áp dụng chẩn đoán khi người bệnh có từ 3 yếu tố
trở lên trong các yếu tố sau:
- Nam có vòng bụng ≥ 90 cm, nữ có vòng bụng ≥ 80cm.
- Triglycerid máu ≥ 150 mg/dl
- HDL-C < 40mg/dl (nam) và <50mg/dl (nữ)
- Huyết áp ≥ 130/85 mmHg
- Tăng glucose máu khi đói ≥ 100mg/dl.
- HCCH làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường nếu người bệnh không thay đổi thói quen sống có hại để điều chỉnh tình trạng đề kháng insulin và đường huyết cứ tiếp tục tăng cao.
- Cholessterol máu cao và tăng huyết áp trong HCCH sẽ góp phần tạo nên mảng xơ vữa trong thành động mạch, mảng xơ vữa này làm cho động mạch bị cứng lên và hẹp lại, từ đó dẫn đến đột quỵ tim và não.
- Thể dục đều đặn 30-60 phút mỗi ngày với cường độ vừa phải như là đi bộ.
- Giảm cân. Giảm 5-10% trọng lượng cơ thể giúp làm giảm nồng độ insulin, giảm huyết áp, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: hạn chế chất béo có hại, tăng cường rau hoa quả, cá và các loại hạt.
- Ngừng hút thuốc lá. Thuốc lá làm tăng đề kháng insulin.
Mục đích hàng đầu của xử trí lâm sàng HCCH là giảm nguy cơ mắc bệnh tim
mạch và mắc tiểu đường type 2. Tiếp đó, việc điều trị hàng đầu là làm giảm các
yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng như ngừng hút thuốc lá, giảm cholesterol máu,
điều trị tăng huyết áp và điều trị tiểu đường.
Để quản lý trước mắt và lâu dài các yếu tố nguy cơ thì việc điều chỉnh lối sống
là can thiệp hàng đầu để giảm các yếu tố nguy cơ mắc HCCH. Việc can thiệp để
điều chỉnh các thói quen có hại cho sức khỏe bao gồm:
- Giảm cân nặng để đạt được cân nặng lý tưởng (BMI 18,5 – 22,9kg/m2 )
- Tăng cường hoạt động thể lực, với đích cần đạt là phải hoạt động thể lực mức độ vừa phải ít nhất 30 phút mỗi ngày trong hầu hết các ngày trong tuần.
- Có thói quen ăn uống tốt cho sức khỏe như ăn ít chất béo bão hòa, ít cholesterol.